Karbonhidrat Sayımı Hakkında
“Karbonhidrat Sayımı” kan şekerini yönetmek için bir yemek planlama tekniğidir.
Karbonhidrat içeren besinler kan şekerimizi yükseltir.
Karbonhidrat Sayımı ile kişiye özel yemek listesi oluşturulur.
Yemeklerdeki karbonhidrat miktarını da hesaplayarak şeker seviyesini hedef kan şekeri aralığında tutmak için oldukça önemlidir.
Ne Kadar Karbonhidrat?
Başlangıçta bir öğünde 45-60 gram karbonhidrat yer almaktadır. Tip-1 diyabeti yönetmek için bu orandan daha fazla veya daha az karbonhidrat yemek de gerekebilir. Tip-1 diyabetlinin, doktorları ile her öğün için alınacak karbonhidrat miktarı ayarlanmalıdır.
Hangi Besinler Karbonhidrat İçerir?
Karbonhidrat İçeren Gıdalar:
Gıdalarda üç ana tip karbonhidrat vardır. Bunlar; nişasta, şeker ve diyet lifidir. Nişasta ve şeker kan şekerini beraber yükseltirler. Karbonhidrat içeren gıdalar:
Baklagiller
Tahıllar ve nişastalı sebzeler
Meyve ve meyve suyu
Süt ve yoğurt gibi süt ürünleri
Gazlı içecekler, meyve suyu içecekler, kek, kurabiye, şeker ve cips gibi tatlılar ve çerez
Gıdalarda Ne Kadar Karbonhidrat Vardır?
Gıda etiketleri okumak bir gıdada ne kadar karbonhidrat vardırı bilmek için iyi bir yoldur. Etiketsiz besinlerde ise tahmini olarak karbonhidrat miktarlarını hesaplayabiliriz.
15 gr karbonhidrat içeren besinlere örnek
Taze meyve 1 küçük bir parça
Konserve ya da dondurulmuş meyve 1/2 su bardağı
1 dilim ekmek veya 1 tortilla
Yulaf ezmesi 1/2 su bardağı
Makarna veya pirinç 1/3 su bardağı
4-6 adet kraker
Nişastalı sebze 1/2 su bardağı
Büyük bir pişmiş patatesin ¼’ü
2/3 bardak yağsız yoğurt
2 küçük kurabiye
1/2 bardak dondurma
1 yemek kaşığı reçel, jöle, şeker veya bal
6 tavuk nuggets
Güveç 1/2 su bardağı
Çorba 1 su bardağı
Protein ve Yağ
Karbonhidrat sayımı ile yemeklerdeki protein ve yağ unutmamak gerekir. Kilo ve şeker dengesi için protein ve yağ da önemlidir. Ki bol yağlı ve proteinli bir öğünden sonra kan şekerinin 3-4 sonra yükselişe geçtiğini unutmamak lazım.
Gıda Etiketlerini ve Kendi Yaptığımız Yemeklerin İçeriklerini Kullanmak
Karbonhidrat sayımı için gıda etiketleri kullanılabilmektedir. Bununla beraber evde hazırladığımız ya da ev dışında beslendiğimiz zamanlarda da besinlerin içeriklerini tahmin etmek önemlidir. Bir gıda etiketine ya da besine bakarak karbonhidrat miktarını belirlemişsek o gıdadan yiyeceğimiz kadarının da karbonhidrat miktarını hesaplamak kolay olacaktır. Daha az ya da daha fazla yediğimizde kaç gram karbonhidrat alacağımız otomatik olarak ortaya çıkar.
Etiket üzerinde toplam karbonhidrat; şeker, nişasta, ve lif içerir. Ancak bu değerlerin ayrı ayrı yazıldığı etiketler de vardır. Ayrı yazılmışsa total karbonhidratı hesaplamak için şeker ve nişastanın karbonhidrat miktarı hesaplanır. Ayrıca besinin karbonhidrat miktarı eklenir. Eğer lif oranı 5 gram ve üzeri ise de hesaplanan total karbonhidrattan lif oranı çıkarılır.
Eğer kilo vermek için çalışıyorsanız bir de kalorisine bakmalısınız.
Kalp hastalığı ve inme riskiniz var ise doymuş ve trans yağ değerlerine bakılması gereklidir. Ki doymuş ve trans yağ oranı en düşük miktardaki ürünleri yemelisiniz.
Yüksek kan basıncı yani tansiyonu olan kişiler için ise sodyum oranı önemlidir. Daha az sodyum içeren gıdalar yenmelidir.
Karbonhidrat Sayımında Glisemik İndeks
Glisemik İndeks bir besinin kan şekerini yükseltme hızıdır.
GI ile yemek planlarken düşük veya orta GI sahip besinler seçilmelidir. Yüksek GI olan bir yemek yenilecekse düşük GI bir besin ile yüksek GI olan besinin kan şekerini yükseltme hızı düşürülebilir.
Genel bir kural olarak daha fazla pişirilmiş veya işlenmiş bir besinin GI daha yüksektir. Ancak bu her zaman doğru da olmayabilir.
GI etkileyen diğer faktörler arasında birkaç spesifik örnekler ise şunlardır:
Olgunluğu ve depolama süresi – daha olgun bir meyve ya da sebze yüksek GI
Meyve suyunun meyveye oranla daha yüksek GI vardır;
Patates püresi bir bütün pişmiş patatese göre daha yüksek GI vardır,
Pişirme yöntemi: bir gıda ne kadar çok pişirilirse GI artar (al dente makarna yumuşak pişmiş makarnaya oranla daha düşük bir GI içerir.)
Araştırmalara göre; şeker hastalığı olan çoğu insan kan şekerini yönetmek için ilk araç olarak karbonhidrat sayımını baz almaktadır. Fiziksel aktivite ve diyabet hapları veya insülin ile toplam karbonhidrat alımını dengelemek ve kan şekerini yönetmek en önemli anahtardır.
Karbonhidrat türünü kullanarak beslenmenin de kan şekeri üzerinde bir etkisi vardır. Çünkü GI kan şekeri yönetiminde “ince ayar” için yardımcı olabilir. Diğer bir deyişle, karbonhidrat sayımı ile birlikte GI indekse de dikkat etmek kan şekerimizi ideale yakın tutma da önemli destek sağlamaktadır. (Kaynak: ADA ve improving-health-and-energy.com)
esra hanım,bu yazının protein kısmına şu ibareyi eklesek yanlış olumu?:eğer diyabetli öğünde alması gereken protein miktarının 3 katını alırsa, 15 gr karbonhidrat almış saymalıyız.(yağdan yoksun protein) örneğin:30 gr (1 adet köfte) yerine 3 adet köfte yedi öğününden 1 ince dilim ekmek eksiltmeliyiz. saygılar:)))
Aytaç Bey Merhaba,
90 gr tartı ağırlığındaki köfteleri alırken öğünündeki 1 dilim ekmek neden eksilsin?
Her şekilde alınan protein en son kana karışacak kısım. KH ise ilk kana karışacak. Bu durumda kişi hipoglisemi yaşamaz mı?
Sevgiler
tabi benim verdiğim örnek küçük yaştaki diyabetliler için geçerli.
Yanlış bir ifade olur Melis Hanım, proteinlerin insülin ile karşılaşma zamanı ile ekmeğinki farklı, ek doz uygulaması kişiye özel önerilebilir ancak genellenemez
Benim bir normal dilim biskuvili mozaik pastanin kh miktarina ihtiyacim var. Yardimci olabilir misinuz.
5×5 1 ince dilim ( 1 küçük parmak kalınlığı) 30 gr karbonhidrat olarak hesaplıyoruz keklerde
Teşekkürler
Esra hnm,melis hnm merhaba,
Esra hnm okuduğum kitapta 100gr dan fazla alınan her 30gr protein 15 cho olark hesaplanır bilgisi vardı. Yanlış anlamadıysam melis hnm bunu mu anlatmak istediniz.
Bu durumu biz bizzat oğlumda yaşadık 500gr ızgara yiyince 3 yaşındaki diyabetus mellitus;) şeker 325mg yükselmişti (bu arada ben nerdemiydim hasta yatıyordm babası sağolsun protein bu bişey olmaz diye düşünmüş) ama öle değilmiş.
Sevgiler
evet dilek hanım.yani 3 et değişimi yediğimizde 15 gr kh saymalıyız diye biliyorum.:))) saygılar
Aytaç Bey, Dilek Hanım Merhaba,
Protein ile ekmek değişimi yapılması doğru olmaz.
Ağzımıza karbonhidrat, yağ, protein girdiğinde en son protein yakılır. Bu sebeple bir dilim ekmek yerine köfte yiyeyim denilirse kan şekeri ilk 1. ve 2. saat kesin düşer. Umarım bu yorumumda işin mantığın sizlere daha net anlatabilmişimdir. Ki Öyküm Hanım da karbonhidrat sayımı konusunda oldukça bilgili ve deneyimlidir.
sevgiler
Esra hnm merhaba ,
Sanırım yanlış anlaşıldı,bende sizinle aynı bilgiyi tecrübe ettim ekmek-ekmek grubuyla,protein-protein grubuyla ,yağ-yağ grubuyla değiştirilmeli diğer türlü bir değişim sağlıklı olmaz.
Sadece 100gr protein dan fazla tüketilen her 30gr için=15gr cho hesaplanır demek istemiştim bunun ekmekle değişimi sağlıklı olmaz.
Sevgiler
Melis hnm merhaba,
Günlük almamımz gereken cho dan fazla cho almk istendiğinde bence proteinden fazla yeniyorsa ekmek değişimi yapmak sağlıklı olmaz,bunun yerine insülin dozunu yükseltmek daha faydalı.
Sevgiler
benim kızım hiç ekmek yemez nasıl yapıcam bu karbonhidrat sayımını?
Pınar Hanım,
Sadece ekmekte karbonhidrat yok. Meyve, süt ve süt ürünleri, bazı sebzeler ve tahıl grubunda da karbonhidrat var.
sevgiler
Kitabım geldi çok şükür.Artık bende karbonhidrat sayımından faydalanabileceğim.:))
Ben 19 yaşındayım 1 aydır şeker hastası olduğumu öğrendim anlayacağınız daha yeniyim tip 1 miyim tip 2 mi doktorum henüz karar veremedi tip 1 görünümlüyüm ancak hap tedavisine daha çok cevap veriyorum . novomix flexpen sabah 10 akşam 6 doz kullanırken diaformin 1000 mg sabah aksam yarım yarım kullanıyorum. Tatlısız yaşayamayan bir insanım ve henüz yeni olduğum için çok zorlanıyorum ben karbonhidrat sayımını daha yeni öğrendim sizin yazılarınızla sadece karbonhidratları saymak yeterli mi yani kulahta dondurma bir top 20 karbonhidrat bir elma da 15 karbonhidrat buraya göre ama malum dondurma daha tatlı ikisi aynı kapıya gercekten cıkabilir mi ? öyleyse surekli değişim yaparak tatlı yiyebilirim az da olsa doktorum cok sert cıktı :/ o yüzden herseyden korkar oldum. Bİr ünite insülin kaç karbonhidratı indiriyor tahmini bir aralık söyleyebilir misiniz ?
Buket Hanım Merhaba,
KH Sayım Yöntemi yeme esnekliği sağlarken bu esnekliği rutine sokmamayı da öğretiyor.
İşin içerisine girince külahlı 1 top dondurma mı, elma mı dediğinizde öncelikle külahlı 1 top dondurma ile elma eşdeğer değildir KH anlamında. külahlı 1 top dondurma elmadan daha fazla KH içerir.
Tam bu noktada glisemik indeks devreye giriyor işte. Kan şekerini birden zıplatan külah+dondurma ikilisi maalesef her gün her gün meyve değişimleri yerine geçemiyor maalesef 🙂
Doktorunuzun kızmaması lazım. Sık olmamak koşulu ile öğünlerinizde bazı değişimler yapabilmelisiniz.
‘Bİr ünite insülin kaç karbonhidratı indiriyor tahmini bir aralık söyleyebilir misiniz ?’ cümlenizden bir şey anlamadım. her 15 gr KH alımı için kaç ünite insülin yapmalıyım mı demek istediniz? Yoka 1 ünite insülin kan şekerimi ne kadar düşürür mü demek istediniz? Hangisi olursa olsun http://www.diyabetimben.com/2012/12/11/dr-eyup-aybekin-karbonhidrat-sayim-yontemi-ile-ilgili-yazisi/ linkindeki yazı ve yorumlar baya işinize yarayacaktır.
sevgiler