Diyabette En Doğru Besin Seçimi Nasıl Yapılır?

Diyabette En Doğru Besin Seçimi Nasıl Yapılır?

DİYABETTE BESİN SEÇİMİ VE GLİSEMİK İNDEKS

Glisemik indeks, tanım olarak besinlerin kana giriş hızıdır. Daha geniş açıklama ile, en hızlı kana giren besin olan kesme şekerin hızını 100 kabul ederek, diğer besinlerin hızının belirlenmiş halidir.

Bir besin kana ne kadar hızlı giriş yaparsa o kadar çabuk çıkar. Bu nedenle yüksek glisemik indeksli olarak tanımlanan besinler; kana giriş anı itibariyle kan şekerini en hızlı yükselten, en yukarı rakamlara değdiren, kanda en dik dalgalanma yaratan ve insülin kullanan diyabetliler için kandan çıkışı hızlı olduğu için ikinci saat sonrasında en fazla hipoglisemi riski yaratan gruptur.

Yüksek Glisemik İndekse Sahip Gıdalar Neden Sorun Yaratır?

Şöyle bir örnekle açıklamaya çalışalım (süreler yaklaşık verilmiştir); Sabah insülinini yaptınız ve 2 dilim beyaz ekmeğe bal sürüp yediniz. Varsayalım bu menü çocuğunuzun ya da sizin kan şekerinde toplamda 350 mg/dL yükseklik yaratacak. Kana girişi de çok kısa sürede olacaktır. Ve bu hızlı kana girişle beraber bu yükseltme etkisinin büyük kısmı girecektir. Yani toplamda 350 mg/dL yükselişin kan şekerin 250 lik kısmı hemen oluşacaktır.

Yemeğe 100 mg/dL şekerle başladıysanız daha 15. dakikada kan şekeri 350 mg/dL olur. Kana girişi de hızlı tamamlanacak ve insülin etkisi de gittikçe azalacak. 35. dakika da 100 mg/dL daha ekleyelim. Kan şekeri oldu 450!!! Sonra insülinin etki göstereceği besin girişi yok. Çünkü kana hızlı girdi ve çıktı. 1. saat kan şekeri 250 mg/dL azaldı ve şeker oldu 200. Kandan besinler çıkacak ama insülin etkisi devam ediyor. 90. dakika şeker 70 mg/dL, 100. dakikada ise 50 olur. Rakamları konu anlaşılsın diye örnekleyip veriyoruz. Herkeste bu rakamlar olur diye bir kaide yok.

Glisemik İndeksi Düşük Bir Öğün İle Aynı Senaryo Nasıl Olur?

Yemeğe yine 100 mg/dL şekerle başladınız. Sabah kahvaltısında 3 dilim tam buğday ekmeği, yanına peynir, domates, salatalık ve yumurta ile 1 bardak süt yediğinizi düşünün. Bu da toplamda 60 gr KH demek. 60 gr karbonhidratın total kan şekeri etkisinin de bir önceki örnekte olduğu gibi 350 mg/dL olacağını düşünüyoruz.

• Besinin kana girişe başlaması 40. dakikada olacak. İnsülinin yoğun etkiye başlaması da aynı. 40. dakikada kan şekerini 50 yükseltti, insülin yediğiniz karbonhidratın 25’ini karşıladı ve şekeriniz oldu 125.
• 50. dakikada besin kan şekerinizi 50 daha yükseltti ve insülin de yediğiniz karbonhidratın yine 25’ini karşıladı ve şekeriniz oldu 150.
• 60. dakikada kan şekeriniz 50 daha yükseltiyor ve insülin de yediğiniz karbonhidratın yine 25’ini karşıladı ve şekeriniz oldu 175. Bu dakikalarda insülin etkisi de yoğunlaşmaya başladı.
• 80. dakikada kan şekerine besin etkisi 100 daha yük getirdi ve insülinden dolayı da 75 daha düştü şeker. Şekeriniz 200 oldu.
• 90. dakikada kan şekerine besin etkisi 50 daha yük getirdi ve insülinden dolayı şeker 75 daha düştü. Kan şekeri 175 oldu.
• 2. saatte kan şekerine besin etkisi 50 daha yük getirdi ve  insülinden dolayı şeker 75 daha düştü. Tokluk şekerinize baktınız 150 mg/dL.

Dediğimiz gibi rakamları muhakeme yoluyla anlamak için örnek olsun diye yazdık. İllaha bu olacak demek doğru değil. Burada bakılması gereken en temel konu dalgalanmalar arasındaki farktır.

Glisemik indeksi yüksek gıdalara şu örnekleri verebiliriz: Aşırı yağı olmayan şekerli gıdalar, üzüm, incir, kavun, muz, cennet hurması, mısır, mısır gevreği, bal, reçel, pekmez, taze sıkılmış meyve suları, havuç, bezelye vs

Glisemik indeksi düşük gıdalar ise şöyle örneklenebilir: Kurubaklagiller (özellikle mercimek), yeşil sebzeler, meyvelerden elma, erik, kiraz, kepek unu ile yapılmış ekmek ve ekmek ürünleri.

Günümüzdeki insülin etkileri elde edilmeden önce, glisemik indeksi çok yüksek grup diyabet beslenmesinde tamamen yasaklanırdı. Hala çoklu insülin kullanmayan tip-2 diyabetlilerde bu ürünlerin mümkün olduğunca tüketilmemesi önerisi geçerlidir. Yine reaktif hipoglisemi yaşayan pre-diyabette bu ürünler beslenme planından çıkarılır. Ancak tip-1 diyabette belli önlemler alınarak, metabolizma hızı yüksek saatlerde ve miktar kısıtlı tutularak tüketimi kan şekeri regülasyonunu bozmadan da sağlanabilir.

NOT: Yazıyı Facebook ya da Twitter gibi sosyal medya kanallarında paylaşabilirsiniz. Alttaki veya üstteki Facebook, Twitter, Google+ ya da Pinterest butonlarına tıklamanız yeterlidir.