Karbonhidrat Sayım Yöntemini İyi Biliyor Muyuz?

Karbonhidrat Sayım Yöntemini İyi Biliyor Muyuz?

Önümüzdeki hafta itibarıyla başarabilirsem 5-10 dakikalık videolarla sizlere, bir tip-1 diyabetli olarak, karbonhidrat sayım yöntemini anlatmaya çalışacağım. Bazı konuları yazarak anlatmak zor. Bu konu da bunlardan biri. Belki videolarla daha fazla kişiye ulaşma şansımız olur.

Aynı zamanda sosyal medyada da gördüğüm kadarıyla bu konuda bilgi seviyesi maalesef yeterli düzeyde değil.

Türkiye’de diyabet diyetisyenliği kavramı ile karbonhidrat sayım yöntemini bilen diyetisyenler maalesef çok sayıda yok. Bu sebeple de karbonhidrat sayımını öğretmek ya endokrin uzmanlarına ya da diyabet hemşirelerine kalıyor. Ve maalesef tip-1 diyabetliler ve yakınları bu yöntemi tam olarak da öğrenemiyor.

Diyabetimben.com olarak karbonhidrat sayım yönteminin önemini bildiğimizden bu konuda yazı, video ve karbonhidrat rehberi gibi içerikler oluşturmaya da çalıştık.

https://www.diyabetimben.com/category/yemek/ linkindeki bölümde karbonhidrat sayımıyla ilgili çok fazla yazı ve video bulunmakta. https://www.diyabetimben.com/karbonhidrat-rehberi linkinde ise istediğiniz besinin karbonhidrat, lif ve glisemik indeksine ulaşabilirsiniz.

Karbonhidrat Sayım Yöntemine Kısa Giriş

Tip-1 diyabet yönetiminde beslenmenin önemi gerçekten büyük. Eskiden yani klasik yöntemde kişinin günlük yiyecekleri ve öğünlerde yiyeceklerine göre de yapacağı insülin miktarı hesaplanır. Ve kişi sadece ufak değişimler yaparak öğününü farklılaştırabilir. Ama yenilecek menü pek değişmediğinden bu klasik yöntem uzun vadede uygulanabilir bir yöntem olmaktan çıkar. Düşünsenine; tek tip menü ve belirlenen miktarda insülin dozu. Kulağa pek sevimli gelmese de bu yöntem halen uygulanmakta.

Karbonhidrat sayım yöntemiyle de hayatımıza hesaplamalar girdi. Yani vücutta direkt şekere dönüşen şeyin direkt ve dolaylı karbonhidrat olması sebebiyle, alınan karbonhidrata göre yapılacak insülinle, şekerin daha dengede sağlanacağı düşünüldü. Ki bu yöntem gerçekten tuttu. Hem tip-1 diyabetli kişi tek tip menülerle kısıtlanmadı hem de diyabetli hayatında keskin kurallar olmadı. Ancak bu yöntemin önemli bir sıkıntısı da zamanla görüldü. Çünkü bu yöntemi daha esnek beslenme olarak ifade ederken tip-1 diyabetliler bunu aynı zamanda bir “kaçamak” yapma metodu olarak görmeye başladı.

Aslında karbonhidrat sayım yönteminde, klasik yöntemde olduğu gibi, günlük total alınması gereken karbonhidrat ve kalori miktarına sadık kalınması koşulu var. Sadece değişim yapma esnekliği sunuyor. Ve alınan karbonhidrata göre de insülin yaparak olası hipoglisemi ve hiperglisemiler ciddi oranda önleniyor.

Peki Karbonhidrat Sayım Yönteminin Temeli Nedir?

Bu yöntemi; “Alınan karbonhidrata göre insülin yapma sanatı.” olarak tanımlıyorum. Çünkü temelinde basit matematik var.

Bireyden bireye değişen olmakla beraber, kaç gram karbonhidrat alınırsa kaç ünite insülin yapılacağı belirlenir. Ve karbonhidrat/insülin oranı hesaplanır. Bu değer de günün öğünlerine göre değişir.

Mesela ben;

• Sabah 6 gram karbonhidrat için 1 ünite hızlı etkili insülin yapıyorum.
• Öğlen ve akşam ise 10 gram karbonhidrat için 1 ünite hızlı etkili insülin yapmaktayım.

Bu değerleri vakti zamanında diyabet diyetisyeniyle beraber bulmuştuk. Karbonhidrat/insülin oranının kolayca değişmeyeceğini de vurgulayalım.

Aynı zamanda IDF yani insülin duyarlılık faktörü de bu yöntemin temelini oluşturur. Yani kan şekerimizi, 1 ünite hızlı etkilinin ne kadar düşürdüğünü bilirsek tip-1 diyabet yönetimimiz daha başarılı olur.

Benim genel olarak IDF oranım 50 mg/dL kan şekeri düşüklüğü için 1 ünite hızlı etkili insülin. Bu değer de günün saatlerine göre değişmekte.

Karbonhidrat Sayım Yönteminde Besin Grupları

Besin gruplarını bilerek bu yöntemi öğrenmek daha kıymetli.

Karbonhidrat (Tahıl, şekerli gıdalar, süt grubu vb), yağ, protein ve lif biz tip-1 diyabetlilerin şekerini direkt ve dolaylı etkilemekte.

Karbonhidrat şekeri direkt etkilerken, yap, protein ve lif dolaylı etkilemektedir.

Besin Gruplarının Kan Şekerimize Etkisi ve Karbonhidrat Sayımı Yaparken Lif Oranı Neden Önemlidir? başlıklı yazılarımıza tıklayarak yağ ve proteinin ve lifin kan şekerimize dolaylı etkisi hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Besinlerin Karbonhidrat Oranları

Aslında en önemli kısım burası. Ancak bu konuda bilgilerin oturması çok önemli. Yani birisi 1 dilim beyaz ekmekle 1 dilim çavdarlı ekmeğin karbonhidrat miktarını sorduğunda, her ikisinin de 15 gram karbonhidrat içerdiği cevabını vermeliyiz.

Ya da kepekli makarna ile beyaz unlu makarna hesabı yaparken aslında her ikisinin sadece glisemik indeksinin (Besinlerin kan şekerini yükseltme hızı.) farklı olduğunu, karbonhidrat miktarlarının ise aynı olduğunu biliyor olmamız lazım.

Veya bir tam sokak simidinin 60 gram karbonhidrat olduğunu ve 4 dilim ekmeğe eşdeğer geldiğini de bilmek gerekli.

Bu tarz temel besinleri karbonhidrat miktarlarını, glisemik indekslerini bilemiyorsak karbonhidrat sayım yöntemi eğitimimizi tekrar etmeliyiz. Ve yeniden öğrenmeye başlamalıyız.

Videolarda görüşmek üzere.