MODY: Gençlerin Olgunluk-Başlangıcı Diyabeti
Gençlerin Olgunluk-Başlangıcı Diyabeti veya İngilizcesi ile Maturity-onset diabetes of the young, MODY, birçok doktor ve araştırmacı tarafından Tip 2 diyabetin (T2D) alt kümesi olarak düşünülür ve sıklıkla T2D olarak yanlış teşhis edilir.¹ Bazı tahminlere göre, çoğu doktor bu ayrımlardan haberdar olmadığı için, MODY hastalarının % 90’ından fazlasının T2D olarak yanlış teşhis edildiği yönündedir². Tüm diyabet vakalarının içerisinde yaklaşık % 1-2’si MODY olarak düşünülebilir.
Şu an kullanılan terminoloji, MODY ve T2D’nin birbirine çok benzer olması ve ayırmalara hala devam edilmesi nedeniyle kafa karıştırıcı olabilir. Örneğin, mutasyona uğramış veya hasar gördüğünde MODY biçimine neden olabilecek en az altı farklı gen vardır. Bununla birlikte, yalnızca üçü resmi olarak MODY formları olarak kabul edilmektedir (MODY1, MODY2 ve MODY3 – aşağıda açıklaması var). Diğerleri evrensel olarak tanınmazlar. MODY’nin diğer tipteki diyabetlerinden ayırdedebilen bazı farklı özellikleri vardır, ancak koşulların nadir olması nedeniyle bunlar genellikle iyi bilinmemektedir. Bu ayrımlar önemli olabilir, çünkü farklı MODY türleri farklı tedavilere daha iyi cevap vermektedir.
Temel Öğeler
MODY tek bir genin (monojenik) bir değişimden kaynaklanır ve ebeveynden çocuğa geçilebilir. Şu anda, mutasyona uğramış veya değiştirildiğinde MODY’ye neden olabilecek bilinen 6 gen vardır. Bu genler:³
- HNF4A (MODY1): Hepatosit Nükleer Faktör-4 Alfa geni olarak bilinen bir proteini kodlayan gendir. Bu gen tarafından üretilen protein diğer genleri açar ve kapatır. Bu mutasyona sahip bebekler genellikle makrozomi ile doğarlar-normalden daha büyüktürler (4 kilogram veya 9 poundun üstündedirler). Ayrıca yaşamlarının erken dönemlerinde düşük kan şekerine sahip olabilirler. Yetişkinler, orta yaş ve sonrasına kadar herhangi bir belirti göstermeyebilirler, ancak daha sonraki yaşlarda şeker düzeylerini kontrol eden ilaçlar ya da insülin kullanarak kan şekeri düzeyini kontrol etmeleri gerekmektedir.
- Glükokinaz (MODY2): Glukokinaz, glikoz metabolizmasının kısımlarından -bedenin glikozu nasıl kullandığından sorumludur. Glikokinaz geni hasar görürse, yeterli glikokinaz üretmez ve kan şekeri seviyeleri (kan şekeri) artar. Bu MODY şekli nispeten hafiftir ve genellikle sadece rutin tarama sırasında teşhis edilir. Bununla birlikte, MODY’in bu formu hamilelikte önemli olabilir. Bu tip diyabet gebelik sırasında teşhis edilirse insülin verilebilir, ancak genellikle doktor insülin reçete etmeyecek, tetikte bekleyerek ve hem anneyi hem de fetüsü daha sık kontrol edecektir.
- HFN1A (MODY3): Hepatik Nükleer Faktör-1 Alfa olarak bilinen bir proteini kodlayan gen. Bu gendeki mutasyonlar, pankreas tarafından üretilen insülin miktarını düşürür. Bu gende bir değişiklik, MODY3’ün en yaygın nedeni olup, tüm MODY vakalarının yaklaşık% 70’ini temsil etmektedir.
- IPF1 (MODY4): İnsülin Promotor Faktör-1 (IPF1), PDX-1 olarak da bilinir ve pankreatik beta hücrelerinin büyümesinde ve gelişiminde rol alan bir gendir. Ayrıca, insülin kodlayan genin aktivasyonunu desteklemekle ilgilidir.
- HFN1B (MODY5): Hepatosit Nükleer Faktör-1 Beta olarak bilinen bir proteini kodlayan gendir. Bu gendeki mutasyonlar, diyabetle birlikte böbrek kistlerinin oluşumu ile ilişkili bir MODY biçimine neden olur. HFN1B geninde bir mutasyona sahip bireylerde genellikle sadece diyabet semptomları değil, böbrek kistleri, genital yol anatomik malformasyonları ve kandaki yüksek ürik asit oluşumu nedeniyle Gut (hatta çok küçük çocuklarda) da görülebilir. MODY veya diyabet tanısı genellikle daha sonra gelir.
- NEUROD1 (MODY6): Bu, diğer genlerden gelen proteinlerin üretimine izin veren bir protein olan Nörojenik Farklılaşma 1’i kodlayan gendir. NEUROD1 insülin geninin ekspresyonunu düzenler – hasar gördüğünde daha az insülin üretilir.
- MODY’ye neden olduğu ileri sürülen bir dizi başka diğer genler vardır, ancak bu genler hakkında evrensel bir mutabakat yoktur.
MODY hem T2D hem de T1D’den farklıdır. Aşağıdaki tabloda en önemli farklılıkların bazıları listelenmiştir.
| MODY | Tip 2 Diyabet | Tip 1 Diyabet | |
| İlgili gen sayısı | 1 | Birçok | Çoklu HLA geni ve diğerleri |
| Belirtilerin ilk ortaya çıktığı zaman | Genellikle 25 yaşından küçük | 40 yaşından büyük | Genellikle 8-12 yaş altı gençler |
| Kalıtsal mı? | Evet – MODY çocuklara geçirilebilir. MODY’nin en önemli özelliklerinden biri, diyabetli bir ebeveyni ve bir büyükanne – babadır. | Tamamen değil – T2D riski çocuklara iletilir. Ayrıca çevre faktörlerine de bağımlıdır. | Tamamen değil -T1D riski çocuklara iletilir. Ayrıca çevre faktörlerine de bağımlıdır. |
| Obez & Obez olmayan | Obez olmayan | Obez | Genellikle obez olmayan |
| Metabolik Sendrom (Diabet + yüksek tansiyon yüksek kan lipidleri (trigliserid)) ile bağlantılı mı? | Hayır | Evet | Diğer otoimmün hastalıklarla daha fazla riskli (örneğin tiroid hastalığı, Çölyak hastalığı) |
MODY Biçimlerinin Teşhisi
Genel olarak MODY tanısı genetik test gerektirir. Bu genellikle bir kan testi anlamına gelir ve sonuçların geri gönderilmesi 4-8 hafta sürebilir. Bazı durumlarda, bu süre çok daha kısa olabilir. Daha az sıklıkta, genetik test için ağız kültürü alınabilir. Aksi takdirde, çoğu zaman, MODY genellikle kan şekeri düzeyleri için yapılan rutin tarama sırasında keşfedilir.
MODY Semptomları
MODY semptomları genellikle hafif derecededir. Belirtildiği gibi, MODY rutin testler sırasında sıklıkla keşfedilir. MODY belirtileri ortaya çıkarsa, diyabetin erken semptomlarına benzer; susuzluk ve idrara çıkma, açıklanamayan kilo artışı, yavaş iyileşme ve sık enfeksiyonlar gibi fark edilemeyecek derecede hafif semptomlar olabilir.
MODY Biçimlerinin Tedavisi
HNF4A (MODY1): Genellikle, sülfonilürelerle oral ilaç tedavisine iyi yanıt verir. Sülfonilüreler, gliburid (Micronase®, Diabeta®, Glynase®), glipizid (Glukotrol®) ve glimepirid (Amaryl®) gibi ilaçları içerir. Sülfonilüreler, pankreasın daha fazla insülin üretmesini teşvik eden diyabet ilaçlarının ve fonksiyonlarının en eski türleridir. Bu ilaçlarla tedavi, insülin enjekte etme ihtiyacını geciktirebilir, ancak kan şekerini tam kontrol altına almak için bazen insüline ihtiyaç duyulabilir.
Glükokinaz (MODY2): Bu hafif şekli olan diyabettir ve daha sık izlenmeye ihtiyaç duyulan gebelik dönemi hariç genellikle ilaç tedavisi ya da insülin ile tedavi edilmez. MODY2 hastaları diyetlerini idare ederek ve egzersiz yaparak çok iyi şeyler yapabilirler.
HFN1A (MODY3): Bu MODY biçimindeki insanlar, sülfonilüreler adı verilen bir diyabet ilacı türüyle tedavi edilirler. Bu ilaçlarla tedavi insülin enjekte etme ihtiyacını geciktirebilir.
IPF1 (MODY4): MODY4 hastaları genellikle de sülfonilüre cevap verirler.
MODY5 ve MODY6‘nın yanısıra MODY’nin diğer nadir türleri genellikle tanıdan hemen sonra insülin tedavisine ihtiyaç duyarlar. MODY5’te böbrek kistleri ve diğer bozukluklar da tedavi edilmelidir.
MODY 2’nin haricinde tüm MODY biçimleri, T1D ve T2D’nin sahip olduğu aynı komplikasyon (sinir hasarı, göz tutulumu, kalp rahatsızlığı, böbrek hastalığı) riskleri taşıdığından, kan şekerinin kontrolü kritik derecede önemlidir.
Kaynakça:
1. http://press.endocrine.org/doi/pdf/10.1210/jc.2011-0268
2. http://press.endocrine.org/doi/pdf/10.1210/jc.2011-0268
3. http://www.diabetesgenes.org/content/maturity-onset-diabetes-young
4. https://www.thediabetescouncil.com/maturity-onset-diabetes-of-the-young-mody/
test
Merhaba, 31 yaşında 190 boy ve 98 kg ağırlığındayken 3 ay içerisinde yavaştan hızlıya doğru kilo kaybı (98’den 89’a) ağız kuruluğu, son bir ayda ise uyluk kemikleri çevresindeki gece krampları (doktora başvurma sebebiydi) nedeniyle yaptırdığım açlık kan testinde 285 şekerle diyabet tanısı konuldu. Günde 2 adet Galvus Med ve bir defa 12 ünite lantusla tedavi başladı ve şeker kontrol altına alındı. Bu sırada başvuru şikayetleri ortadan kayboldu. Zamanla lantus 5 üniteye kadar düştü Galvus Med’e devam edildi. Yapılan 75 gr glikuz testinde açlık c peptid 0,85, tokluk ise 5,45 çıktı. Adacık hücre antikorları ve GAD antikorları ise negatif. Tiroid antikorları da negatif. Daha sonra doktor tarafından Anti Nükleer Antikorlar araştırıldı ve 1:320 titresinde pozitif çıktı. Şuanda kan şekeri değerlerim çok iyi gidiyor. Doktorlarımın yorumları da beni tatmin etmiyor. Acaba tip1 balayı mı yoksa mody mi? Bilgisi olan arkadaşlardan yorum bekliyorum. Teşekkürler.
Sezer bey merhaba benim esiminde sizinle ayni sekilde aclik sekeri 380 civari cikti 1 hfta hastanede yatti novarapit 3 kez gece icinde lantus verildi antikorlar negatif cikti önce tip1 dendi fakat simdi tip1 olamayacagi antikotlar negatif oldugu icin mody den şuphelendiler gen testi istedi doktorlar 4 ay sonra cikacagini söylediler sonucun bu sure icinde insulin dozlarinin düsebilecegini sotlemisler 1 ay oldu ciddi bir doz dusuklugu olmadi sizin deneyiminiz nedir?doktorlar sonuca gore insulini birakabilirsin demisler siz de deneyiminizi bizimle paylasir misiniz?esim 28 yasinda 89 kilo idi aniyen 79 kiloya dustu
Merhabalar, 18 yaşımda %13 hba1c ile tip1 diyabet tanısı aldım. Ancak zamanla hipoglisemilerim sebebiyle adacık hücre antikorlarıma ve anti insülin antikorlarımın negatif çıkması negatif çıkması neticesinde insülin tedavim kesildi ve bu süreçte herhangi bir ilaç kullanmadım. Yaklaşık 1 yıl boyunca hba1c değerlerim 5.6 ile 6.0 arasında geldi. Ancak son 3 aylık hba1c değerim 7.3 e çıkmış durumda. Acaba erken başlangıçlı tip2 diyabet mi yoksa MODY diyabete mi sahibim. C PEPTİT değerlerim normal düzeyde
Sezer bey tip1 balayı döneminde antikorların negatif çıkması imkansız diye biliyorum. Ailede diyabet öyküsü varsa genetik testleri yaptirmaniz faydali olacaktır
merhaba gen testi yaptirdiniz mi benim esimde de modyden supheleniyorlar suanda 1 ay oldu insulin kullaniyor dozlari yavas yavas duşuyor doktor eger mody cikarsan bozuk geni bulup tedavi ederiz demis antikorlari negatif cikti sizde sonucunuzu paylasirsaniz cok sevinirim.
Merhaba benim kızım da 12 yaşında açlık şekerinin 132 çıkmasıyla Dr a gittik o dönemde 5 kilo vermişti ve biz zayıfladığı için çocuğa ekmek cips kola ne varsa kalorisi yüksek izin verip yedirmiştik. Şekerinin yüksek olduğunu görünce hemen temiz beslenmeye geçtik ve açlık 80 ler tokluk 120 140 arası düzeldi.
Sormak istediğim şu tip1 yada mody şüphesi taşıyoruz gen testi verdik ama 4 ayda çakacak
Hba1c 6.8 den 1 haftada 6.2 ye düştü
C peptit 1.4 normal
İnsülin 8.83 normal
Antikor testi verdik adacık negatif
İnsülin antikoru 3.40 normal
-antigat 114,4
Burada sadece antigat pozitif olduğu için tip1 denenilirmi?
Ayrıca benim anne baba tarafım annem babam dahil olmak üzere tip2. Mody de olabilirmi yada bu veriler ışığında sizce sonuç ne çıkacaktır. Şimdiden teşekkürler.